Μαδρίτη, 30 Φεβρουαρίου
Επιτελούς, βρίσκομαι στην Ισπανία! Τα πάντα συνέβησαν τόσο γρήγορα ώστε δεν έχω προλάβει ακόμα να συνειδητοποιήσω την κατάσταση. Η ισπανική αντιπροσωπεία έφτασε νωρίς σήμερα το πρωί. Μπήκα στην άμαξά τους. Οφείλω να παραδεχτώ πως με παραξένεψε η ασυνήθιστη βιασύνη τους. Αναπτύξαμε υπερβολική ταχύτητα, με συνέπεια να βρεθούμε μέσα σε μισή ώρα μόλις στα ισπανικά σύνορα. Βέβαια, θα μου πείτε πως όλη η Ευρώπη πλέον έχει γεμίσει με σιδηροδρομικές γραμμές και ατμομηχανές, ενώ και τ’ ατμόπλοια ακόμα κινούνται με μεγαλύτερη ταχύτητα από τις άμαξες.
Επιτελούς, βρίσκομαι στην Ισπανία! Τα πάντα συνέβησαν τόσο γρήγορα ώστε δεν έχω προλάβει ακόμα να συνειδητοποιήσω την κατάσταση. Η ισπανική αντιπροσωπεία έφτασε νωρίς σήμερα το πρωί. Μπήκα στην άμαξά τους. Οφείλω να παραδεχτώ πως με παραξένεψε η ασυνήθιστη βιασύνη τους. Αναπτύξαμε υπερβολική ταχύτητα, με συνέπεια να βρεθούμε μέσα σε μισή ώρα μόλις στα ισπανικά σύνορα. Βέβαια, θα μου πείτε πως όλη η Ευρώπη πλέον έχει γεμίσει με σιδηροδρομικές γραμμές και ατμομηχανές, ενώ και τ’ ατμόπλοια ακόμα κινούνται με μεγαλύτερη ταχύτητα από τις άμαξες.
Παράξενη χώρα η Ισπανία! Μόλις μπήκαμε στην πρώτη αίθουσα, είδα πλήθος κόσμου με ξυρισμένα κεφάλια. Έκρινα αμέσως πως επρόκειτο για ευγενείς ή στρατιώτες. Στο μεταξύ, η συμπεριφορά του καγκελάριου, ο οποίος σημειωτέον με κρατούσε απ’ το χέρι, μου φάνηκε εξαιρετικά παράξενη∙ κάποια στιγμή μ’ έσπρωξε σ’ ένα μικρό δωμάτιο και είπε: «Μείνε εδώ∙ συνέχισε ν’ αποκαλείς τον εαυτό σου ‘βασιλιά Φερδινάνδο’ και θα δεις πώς σου βγάζω την ιδέα απ’ το ξερό σου το κεφάλι». Γνώριζα ασφαλώς πως η εν λόγω απειλή συνιστούσε δοκιμασία κι έτσι επέμεινα στον τίτλο που απέδιδα στον εαυτό μου. Ίσως γι’ αυτό να μου κατάφερε δύο δυνατά χτυπήματα στην πλάτη με το μπαστούνι του ο καγκελάριος∙ λίγο έλειψε να ουρλιάξω από τον πόνο. Συγκρατήθηκα όμως, γιατί θυμήθηκα πως αυτή η συμπεριφορά συνιστούσε μέρος του παραδοσιακού εθιμοτυπικού που ακολουθείτο με ευλάβεια στους κύκλους των ιπποτών, ειδικά όταν κάποιος ήταν έτοιμος να ανέβει στις υψηλότερες βαθμίδες του αξιώματος – και στην Ισπανία τα ήθη και τα έθιμα των ιπποτών τηρούνται αυστηρά μέχρι σήμερα. Μόλις έμεινα μόνος, αποφάσισα ν’ ασχοληθώ με τις υποθέσεις του κράτους. Ανακάλυψα πως Ισπανία και Κίνα είναι η ίδια και η αυτή χώρα. Από άγνοια και μόνο, κάποιοι ακόμα τις θεωρούν δύο ξεχωριστά βασίλεια. Σας συμβουλεύω όλους να γράψετε τη λέξη «Ισπανία» και θα διαβάσετε «Κίνα» στο χαρτί. Ανησυχώ όμως ιδιαιτέρα εξαιτίας ενός φαινόμενου που θα λάβει χώρα στο εγγύτατο μέλλον. Συγκεκριμένα, αύριο στις 7 η ώρα, η γη θα καθίσει επάνω στο φεγγάρι. Το προέβλεψε και ο διάσημος Άγγλος χημικός, Ουέλινγκτον. Για να είμαι ειλικρινής, συχνά ταραζόμουν όταν σκεφτόμουν πόσο εύθραυστο είναι το φεγγάρι και πόσο εύκολο να συντρίβει. Το φεγγάρι κατασκευάστηκε στο Αμβούργο, μα έχει πολλές ατέλειες. Το έφτιαξε ένας κουτσός ξυλουργός – ένας κατάφωρα ηλίθιος άνθρωπος που δεν είχε ιδέα πώς φτιάχνονται τα φεγγάρια. Χρησιμοποίησε ρετσινωμένο σκοινί και κακής ποιότητος ελαιόλαδο∙ εξ ου και αυτή η έντονη δυσοσμία που απλώνεται σ’ όλη τη γη και αναγκάζει τους κατοίκους του πλανήτη μας να κλείνουν τη μύτη τους. Ιδού γιατί το φεγγάρι είναι τόσο εύθραυστο, με φυσική συνεπεία να μην μπορεί να ζήσει άνθρωπος στην επιφάνειά του, παρά μόνο μύτες. Γι’ αυτό δεν βλέπουμε τις μύτες μας – επειδή όλες βρίσκονται στο φεγγάρι. Μόλις, λοιπόν, αναλογίστηκα πως η γη συνιστά ένα βαρύ ουράνιο σώμα και πως θα λιώσει κυριολεκτικά τις μύτες μας, πως θα τις κάνει σκόνη, αν καθίσει επάνω στο φεγγάρι, πανικοβλήθηκα∙ φόρεσα αμέσως τις μακριές κάλτσες και τα παπούτσια μου κι έσπευσα στο μέγαρο της καγκελαρίας για να δώσω εντολή στα σώματα ασφαλείας να προβούν στις απαραίτητες κινήσεις προκειμένου ν’ αποτραπεί η προσσελήνωση της γης. Οι ευγενείς με τα ξυρισμένα κεφάλια, το πλήθος των οποίων συνάντησα μπαίνοντας στο κτίριο, ήταν ευφυέστατοι άνθρωποι, κι έτσι, μόλις αναφώνησα: «Κύριοι, ας σώσουμε το φεγγάρι∙ η γη θέλει να καθίσει επάνω του!» κινητοποιήθηκαν αμέσως όλοι για να εκτελέσουν την ηγεμονική μου προσταγή.
Πολλοί απ’ αυτούς σκαρφάλωσαν στον τοίχο και προσπάθησαν να κατεβάσουν το φεγγάρι. Την ίδια στιγμή μπήκε στο μέγαρο ο καγκελάριος. Μόλις τον αντίκρισαν οι ευγενείς σκορπίστηκαν στους γύρω χώρους τρέχοντας. Μόνο εγώ έμεινα ασάλευτος στη θέση μου, ως βασιλιάς που ήμουν. Προς μεγάλη μου έκπληξη, όμως, ο καγκελάριος με χτύπησε με το μπαστούνι του και με οδήγησε πίσω στο δωμάτιο μου. Τέτοια εξουσία έχουν τα λαϊκά ήθη κι έθιμα στην Ισπανία!
Ίδιο έτος. Ιανουάριος που ακολούθησε τον Φεβρουάριο.
Δεν θα καταλάβω ποτέ τι είδους χώρα είναι πραγματικά αυτή η Ισπανία. Τα έθιμα του λαού και οι κανόνες της Αυλής είναι εξαιρετικά ασυνήθιστα. Δεν καταλαβαίνω τίποτα. Τίποτα! Σήμερα μου ξύρισαν το κεφάλι, παρόλο που εγώ ούρλιαζα με όλες μου τις δυνάμεις πως δεν ήθελα να γίνω μοναχός. Τι συνέβη μετά, όταν άρχισαν να μου ρίχνουν κρύο νερό στο κεφάλι, ομολογώ πως δεν θυμάμαι. Ποτέ στη ζωή μου δεν δοκίμασα τόσο φριχτά βασανιστήρια. Λίγο έλειψε να τρελαθώ – δυσκολεύτηκαν ιδιαίτερα να με κρατήσουν ακίνητο. Η σημασία της εν λόγω παράξενης συνήθειας μού κρατήθηκε μυστική. Πρόκειται για άκρως ηλίθιο και παράλογο έθιμο. Η ανοησία των βασιλιάδων που δεν φρόντισαν να το καταργήσουν μού είναι ακατανόητη. Κρίνοντας από τις δυσμενείς συνθήκες που αντιμετώπισα, εικάζω πως βρέθηκα στα χέρια της Ιεράς Εξέτασης και πως ο άντρας τον οποίο θεωρούσα ως καγκελάριο του κράτους ήταν τελικά ο Μέγας Ιεροεξεταστής. Ωστόσο ακόμα δεν μπορώ να καταλάβω πώς είναι δυνατόν ο βασιλιάς της χώρας να περάσει από Ιερά Εξέταση. Πιθανώς η Γαλλία να έχει κάποια ανάμειξη στην υπόθεση και κυρίως ο Πολινιάκ – αυτός ο σκύλος! Έχει ορκιστεί να με παραδώσει στον θάνατο, κι ώσπου να τα καταφέρει δεν θα πάψει να με καταδιώκει. Μα εγώ, φίλε μου, γνωρίζω πολύ καλά πως δεν είσαι τίποτα περισσότερο από ένα υποχείριο των Άγγλων. Δεν λέω – έξυπνος λαός οι Άγγλοι και ανακατεμένοι στα πάντα. Όλος ο κόσμος ξέρει πως κάθε φορά που η Αγγλία μυρίζει μια πρέζα ταμπάκο, η Γαλλία φτερνίζεται.
Ημερομηνία 25
Σήμερα ήρθε ο Μέγας Ιεροεξεταστής στο δωμάτιό μου∙ μόλις άκουσα από μακριά τα βήματά του, κρύφτηκα κάτω από μια καρέκλα. Είδε πως δεν ήμουν μέσα και άρχισε να φωνάζει. Πρώτα είπε: «Ποπρίτσιν!» Δεν απάντησα. Ύστερα είπε: «Αξέντι Ιβάνοφ! Αξιωματούχε! Ευγενή!» Έμεινα σιωπηλός. «Φερδινάνδε Όγδοε, βασιλιά της Ισπανίας!» Ήμουν έτοιμος να βγάλω έξω το κεφάλι μου, μα σκέφτηκα: «Όχι, αδερφέ μου, δεν θα μ’ εξαπατήσεις. Δεν θα ρίξεις πάλι νερό στο κεφάλι μου». Όμως πρόλαβε και με είδε και με ανάγκασε να βγω απ’ την κρυψώνα μου χρησιμοποιώντας το μπαστούνι του. Το καταραμένο! Σε τρελαίνει στον πόνο κυριολεκτικά. Εν τούτοις, η ανακάλυψη μου πως κάθε κόκορας κρύβει μια Ισπανία κάτω απ’ τις φτερούγες του με αποζημίωσε για τον πόνο που υπέμεινα. Ο Μέγας Ιεροεξεταστής αποχώρησε οργισμένος και απείλησε να μου επιβάλει κάποια φοβερή τιμωρία.
Ίδιο έτος. Ιανουάριος που ακολούθησε τον Φεβρουάριο.
Δεν θα καταλάβω ποτέ τι είδους χώρα είναι πραγματικά αυτή η Ισπανία. Τα έθιμα του λαού και οι κανόνες της Αυλής είναι εξαιρετικά ασυνήθιστα. Δεν καταλαβαίνω τίποτα. Τίποτα! Σήμερα μου ξύρισαν το κεφάλι, παρόλο που εγώ ούρλιαζα με όλες μου τις δυνάμεις πως δεν ήθελα να γίνω μοναχός. Τι συνέβη μετά, όταν άρχισαν να μου ρίχνουν κρύο νερό στο κεφάλι, ομολογώ πως δεν θυμάμαι. Ποτέ στη ζωή μου δεν δοκίμασα τόσο φριχτά βασανιστήρια. Λίγο έλειψε να τρελαθώ – δυσκολεύτηκαν ιδιαίτερα να με κρατήσουν ακίνητο. Η σημασία της εν λόγω παράξενης συνήθειας μού κρατήθηκε μυστική. Πρόκειται για άκρως ηλίθιο και παράλογο έθιμο. Η ανοησία των βασιλιάδων που δεν φρόντισαν να το καταργήσουν μού είναι ακατανόητη. Κρίνοντας από τις δυσμενείς συνθήκες που αντιμετώπισα, εικάζω πως βρέθηκα στα χέρια της Ιεράς Εξέτασης και πως ο άντρας τον οποίο θεωρούσα ως καγκελάριο του κράτους ήταν τελικά ο Μέγας Ιεροεξεταστής. Ωστόσο ακόμα δεν μπορώ να καταλάβω πώς είναι δυνατόν ο βασιλιάς της χώρας να περάσει από Ιερά Εξέταση. Πιθανώς η Γαλλία να έχει κάποια ανάμειξη στην υπόθεση και κυρίως ο Πολινιάκ – αυτός ο σκύλος! Έχει ορκιστεί να με παραδώσει στον θάνατο, κι ώσπου να τα καταφέρει δεν θα πάψει να με καταδιώκει. Μα εγώ, φίλε μου, γνωρίζω πολύ καλά πως δεν είσαι τίποτα περισσότερο από ένα υποχείριο των Άγγλων. Δεν λέω – έξυπνος λαός οι Άγγλοι και ανακατεμένοι στα πάντα. Όλος ο κόσμος ξέρει πως κάθε φορά που η Αγγλία μυρίζει μια πρέζα ταμπάκο, η Γαλλία φτερνίζεται.
Ημερομηνία 25
Σήμερα ήρθε ο Μέγας Ιεροεξεταστής στο δωμάτιό μου∙ μόλις άκουσα από μακριά τα βήματά του, κρύφτηκα κάτω από μια καρέκλα. Είδε πως δεν ήμουν μέσα και άρχισε να φωνάζει. Πρώτα είπε: «Ποπρίτσιν!» Δεν απάντησα. Ύστερα είπε: «Αξέντι Ιβάνοφ! Αξιωματούχε! Ευγενή!» Έμεινα σιωπηλός. «Φερδινάνδε Όγδοε, βασιλιά της Ισπανίας!» Ήμουν έτοιμος να βγάλω έξω το κεφάλι μου, μα σκέφτηκα: «Όχι, αδερφέ μου, δεν θα μ’ εξαπατήσεις. Δεν θα ρίξεις πάλι νερό στο κεφάλι μου». Όμως πρόλαβε και με είδε και με ανάγκασε να βγω απ’ την κρυψώνα μου χρησιμοποιώντας το μπαστούνι του. Το καταραμένο! Σε τρελαίνει στον πόνο κυριολεκτικά. Εν τούτοις, η ανακάλυψη μου πως κάθε κόκορας κρύβει μια Ισπανία κάτω απ’ τις φτερούγες του με αποζημίωσε για τον πόνο που υπέμεινα. Ο Μέγας Ιεροεξεταστής αποχώρησε οργισμένος και απείλησε να μου επιβάλει κάποια φοβερή τιμωρία.
Μόνο περιφρόνηση μπόρεσα να αισθανθώ για την ανίσχυρη κακία του∙ κι αυτό, γιατί γνωρίζω πολύ καλά πως ενεργεί σαν μηχανή, σαν όργανο των Άγγλων.
Ημ 34 Μα Πρώην 349 Φεβρουλαρ.
Όχι, δεν έχω άλλη δύναμη ν’ αντέξω. Θεέ μου! Τι θα μου κάνουν; Ρίχνουν κρύο νερό στο κεφάλι μου. Ούτε καν με προσέχουν: δεν με βλέπουν∙ δεν με ακούνε. Γιατί με βασανίζουν; Τι θέλουν από μια εξαθλιωμένη ύπαρξη σαν τη δική μου; Και τι μπορώ να τους δώσω; Δεν έχω τίποτα. Δεν μπορώ να υπομείνω άλλο τα βασανιστήρια στα οποία με υποβάλλουν∙ το κεφάλι μου πονάει και τα πάντα γυρίζουν μπρος τα μάτια μου. Σώστε με! Πάρτε με αποδώ! Δώστε μου τρία άλογα γρήγορα σαν τον άνεμο! Ανέβα πάνω, αμαξά, χτυπήστε κουδουνάκια, καλπάστε άλογά μου και πάρτε με μακριά, όσο πιο μακριά – φτάνει να μην βλέπω τίποτα απ’ αυτόν εδώ τον κόσμο! Αχ, ήδη ο ουρανός γέρνει στέγη από πάνω μου∙ ένα άστρο τρεμοσβήνει πέρα στον ορίζοντα∙ ένα δάσος με μαύρα τα δέντρα του στο φεγγαρόφωτο περνάει από δίπλα μου∙ κυανή ομίχλη γλιστράει κάτω απ’ τα πόδια μου∙ τα σύννεφα αντηχούν από μουσική∙ στη μια πλευρά απλώνεται η θάλασσα – στην άλλη, η Ιταλία. Στο βάθος, διακρίνω τα σπίτια των Ρώσων χωρικών. Εκείνο εκεί δεν είναι το πατρικό μου; Η μητέρα μου δεν είναι αυτή που κάθεται στο παράθυρο; Μητέρα, μητέρα! Σώσε τον δύστυχο γιο σου! Χύσε ένα δάκρυ πάνω στο άμοιρο κεφάλι του. Δες πώς τον βασανίζουν! Σφίξε τον φτωχό ορφανό στην αγκαλιά σου! Δεν βρίσκει γαλήνη πουθενά σ’ αυτόν τον κόσμο. Τον κυνηγάνε παντού – από τόπο σε τόπο. Μητέρα, μητέρα! Λυπήσου το άρρωστο παιδί σου! Αχ! Γνωρίζετε πως ο μπέης του Αλγερίου έχει μια φλύκταινα κάτω απ’ τη μύτη του;
Ημ 34 Μα Πρώην 349 Φεβρουλαρ.
Όχι, δεν έχω άλλη δύναμη ν’ αντέξω. Θεέ μου! Τι θα μου κάνουν; Ρίχνουν κρύο νερό στο κεφάλι μου. Ούτε καν με προσέχουν: δεν με βλέπουν∙ δεν με ακούνε. Γιατί με βασανίζουν; Τι θέλουν από μια εξαθλιωμένη ύπαρξη σαν τη δική μου; Και τι μπορώ να τους δώσω; Δεν έχω τίποτα. Δεν μπορώ να υπομείνω άλλο τα βασανιστήρια στα οποία με υποβάλλουν∙ το κεφάλι μου πονάει και τα πάντα γυρίζουν μπρος τα μάτια μου. Σώστε με! Πάρτε με αποδώ! Δώστε μου τρία άλογα γρήγορα σαν τον άνεμο! Ανέβα πάνω, αμαξά, χτυπήστε κουδουνάκια, καλπάστε άλογά μου και πάρτε με μακριά, όσο πιο μακριά – φτάνει να μην βλέπω τίποτα απ’ αυτόν εδώ τον κόσμο! Αχ, ήδη ο ουρανός γέρνει στέγη από πάνω μου∙ ένα άστρο τρεμοσβήνει πέρα στον ορίζοντα∙ ένα δάσος με μαύρα τα δέντρα του στο φεγγαρόφωτο περνάει από δίπλα μου∙ κυανή ομίχλη γλιστράει κάτω απ’ τα πόδια μου∙ τα σύννεφα αντηχούν από μουσική∙ στη μια πλευρά απλώνεται η θάλασσα – στην άλλη, η Ιταλία. Στο βάθος, διακρίνω τα σπίτια των Ρώσων χωρικών. Εκείνο εκεί δεν είναι το πατρικό μου; Η μητέρα μου δεν είναι αυτή που κάθεται στο παράθυρο; Μητέρα, μητέρα! Σώσε τον δύστυχο γιο σου! Χύσε ένα δάκρυ πάνω στο άμοιρο κεφάλι του. Δες πώς τον βασανίζουν! Σφίξε τον φτωχό ορφανό στην αγκαλιά σου! Δεν βρίσκει γαλήνη πουθενά σ’ αυτόν τον κόσμο. Τον κυνηγάνε παντού – από τόπο σε τόπο. Μητέρα, μητέρα! Λυπήσου το άρρωστο παιδί σου! Αχ! Γνωρίζετε πως ο μπέης του Αλγερίου έχει μια φλύκταινα κάτω απ’ τη μύτη του;
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
