3 Δεκεμβρίου
Των αδυνάτων αδύνατον! Αυτός ο γάμος δεν θα γίνει. Πρόκειται για άθλια κουτσομπολιά. Τι πάει να πει θαλαμηπόλος; Ένας τιμητικός τίτλος είναι μόνο∙ τίποτα το απτό, δηλαδή, που μπορεί κάποιος να το δει ή να το διαχειριστεί. Επειδή είναι θαλαμηπόλος, δεν σημαίνει ότι έχει και τρίτο μάτι στο μέτωπο. Ούτε πως η μύτη του είναι από χρυσάφι∙ ούτε η δική μου είναι, ούτε κανενός άλλου. Δεν τρώει ούτε βήχει μ’ αυτήν∙ απλώς μυρίζει και φτερνίζεται. Θα ήθελα να κατανοήσω την ουσία αυτού του μυστηρίου: πώς ξεκινούν όλες αυτές οι διακρίσεις; Γιατί εγώ να είμαι αξιωματούχος; Ίσως να είμαι πράγματι κόμης ή στρατηγός κι απλώς να παρουσιάζω διαφορετική εικόνα. Ίσως να μην ξέρω καν ποιος είμαι ή τι. Η ιστορία βρίθει τέτοιων παραδειγμάτων: πόσες φορές δεν αποδείχθηκε, εντελώς ξαφνικά, πως ένα ανθρωπάκι με κοινή καταγωγή, ένας αστός ή χωριάτης, επρόκειτο τελικά για λόρδο ή βαρόνο; Ας υποθέσουμε, λοιπόν, πως εμφανίζομαι αναπάντεχα κάποια μέρα φορώντας στολή στρατηγού, με επωμίδες και στους δύο ώμους και γαλάζια ταινία σταυρωτά στο στήθος∙ τότε ποια μελωδία θα τραγουδήσει η αγαπημένη μου; Τότε ο πατέρας της –ο διευθυντής μας– τι θα πει; Ω, είναι φιλόδοξος! Μασόνος είναι, το δίχως άλλο! Το κρύβει επιμελώς, μα τον έχω καταλάβει εγώ. Κάθε φορά που δίνει το χέρι του για χειραψία, απλώνει μόνο τα δυο του δάχτυλα. Δεν θα μπορούσε να με αναγορεύσει ο Αυτοκράτορας, αυτήν τη στιγμή κιόλας, σε γενικό διοικητή ή στρατηγό; Θα ήθελα μόνο να μάθω γιατί είμαι αξιωματούχος. Γιατί; Τίποτα άλλο.
5 Δεκεμβρίου
Σήμερα το πρωί διάβασα τις εφημερίδες. Παράξενα πράγματα συμβαίνουν στην Ισπανία. Δεν μπόρεσα να τα καταλάβω κι όλα. Φημολογείται πως χήρεψε ο βασιλικός θρόνος και πως οι ευγενείς δυσκολεύονται στην επιλογή διαδόχου. Ξέσπασαν εξεγέρσεις. Όλα αυτά μου φαίνονται τουλάχιστον παράξενα. Πώς μπορεί να χηρέψει ένας θρόνος; Φημολογείται πως μια δόνα θ’ ανέβει στον θρόνο. Των αδυνάτων αδύνατον! Μονό ένας βασιλιάς μπορεί να κάθεται στον θρόνο. Λέγεται πως δεν υπάρχει βασιλιάς, μα κάτι τέτοιο ακούγεται απίθανο. Δεν γίνεται βασίλειο χωρίς βασιλιά. Βασιλιάς υπάρχει, αλλά κρύβεται κάπου, άγνωστος, για λογούς προσωπικούς ή οικογενειακούς∙ ή μπορεί να τον αναγκάζουν οι γείτονες δυνάμεις, όπως η Γαλλία και άλλες χώρες, να παραμένει άφαντος∙ ή μπορεί να υπάρχουν κι άλλοι λόγοι.
8 Δεκεμβρίου
Ήμουν σχεδόν αποφασισμένος να πάω στο γραφείο, όμως διάφοροι συλλογισμοί με απέτρεψαν απ’ το να πραγματοποιήσω την αρχική μου πρόθεση. Ακόμα βασανίζουν τη σκέψη μου τα γεγονότα στην Ισπανία. Πώς είναι δυνατόν να καταλάβει το βασιλικό αξίωμα μια γυναίκα; Κάτι τέτοιο δεν θα συνέβαινε ποτέ στην Αγγλία. Αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη, οι πολιτικές αρχές θα τηρούσαν επικριτική στάση σ’ ένα τέτοιο ενδεχόμενο – ο Αυτοκράτορας της Αυστρίας, για παράδειγμα. Για να είμαι ειλικρινής, τα εν λόγω γεγονότα με συντάραξαν και με κλόνισαν τόσο πολύ, ώστε, όλη μέρα, μου ήταν απολύτως αδύνατον να προβώ και στην παραμικρή κίνηση. Η Μαύρα παρατήρησε πως ήμουν πολύ αφηρημένος στο τραπέζι. Η αλήθεια είναι πως απ’ την αφηρημάδα μου έριξα δυο πιάτα στο πάτωμα κι έγιναν χίλια κομμάτια. Μετά το δείπνο, αισθάνθηκα κάποια αδιαθεσία και πήγα έναν περίπατο στα υψώματα. Δεν κατέληξα πουθενά. Έμεινα ξαπλωμένος στο κρεβάτι μου σχεδόν όλη νύχτα και σκεφτόμουν τα γεγονότα στην Ισπανία.
Έτος 2000: 43 Απριλίου
Σήμερα είναι μια μέρα μεγαλοπρεπούς θριάμβου. Η Ισπανία έχει βασιλιά – βρέθηκε∙ κι είμαι εγώ. Μόλις σήμερα το έμαθα. Σαν να καταύγασε τη σκέψη μου κεραυνός. Δεν μπορώ να καταλάβω από πού κι ως πού φανταζόμουν τόσο καιρό πως ήμουν αξιωματούχος. Πώς μου καρφώθηκε μια τόσο παράλογη ιδέα στο μυαλό! Τυχερός ήμουν που δεν μ’ έκλεισαν στο φρενοκομείο. Τώρα τα πάντα είναι ξεκάθαρα. Πριν –δεν ξέρω γιατί– τα πάντα έμοιαζαν καλυμμένα μ’ ένα πέπλο ομίχλης. Όλα αυτά νομίζω ότι συμβαίνουν επειδή οι άνθρωποι πιστεύουν πως ο εγκέφαλος βρίσκεται μέσα στο κεφάλι. Σε καμία περίπτωση!
Τον ανθρώπινο εγκέφαλο τον φέρνει ο άνεμος από την Κασπία Θάλασσα. Στη Μαύρα ανακοίνωσα, για πρώτη φορά στη ζωή μου, ποιος πραγματικά είμαι. Μόλις άκουσε πως ο βασιλιάς της Ισπανίας –αυτοπροσώπως– στεκόταν μπροστά της, ύψωσε τα χέρια πάνω απ’ το κεφάλι της και λίγο έλειψε να πεθάνει απ’ την τρομάρα της. Η ανόητη! Δεν είχε δει ποτέ στο παρελθόν τον βασιλιά της Ισπανίας. Προσπάθησα να την καθησυχάσω και τη διαβεβαίωσα πως δεν ήμουν θυμωμένος μαζί της επειδή δεν μου καθάριζε καλά τα παπούτσια. Οι γυναίκες είναι ηλίθια όντα∙ είναι ανώφελο να πασχίζεις να κινήσεις το ενδιαφέρον τους για τα μεγάλα, για τα σπουδαία ζητήματα της ζωής. Φοβήθηκε γιατί νόμιζε πως όλοι οι βασιλιάδες της Ισπανίας μοιάζουν με τον Φίλιππο τον Β’. Ασφαλώς της εξήγησα πως ελάχιστες ομοιότητες υπάρχουν ανάμεσα σ’ εμένα κι εκείνον. Δεν πήγα στο γραφείο. Γιατί, στο διάβολο, να πήγαινα; Όχι, φίλοι μου, δεν θα με βρείτε εκεί ποτέ πια! Δεν θ’ αντιγράφω εγώ τ’ αναθεματισμένα έγγραφά σας.
Των αδυνάτων αδύνατον! Αυτός ο γάμος δεν θα γίνει. Πρόκειται για άθλια κουτσομπολιά. Τι πάει να πει θαλαμηπόλος; Ένας τιμητικός τίτλος είναι μόνο∙ τίποτα το απτό, δηλαδή, που μπορεί κάποιος να το δει ή να το διαχειριστεί. Επειδή είναι θαλαμηπόλος, δεν σημαίνει ότι έχει και τρίτο μάτι στο μέτωπο. Ούτε πως η μύτη του είναι από χρυσάφι∙ ούτε η δική μου είναι, ούτε κανενός άλλου. Δεν τρώει ούτε βήχει μ’ αυτήν∙ απλώς μυρίζει και φτερνίζεται. Θα ήθελα να κατανοήσω την ουσία αυτού του μυστηρίου: πώς ξεκινούν όλες αυτές οι διακρίσεις; Γιατί εγώ να είμαι αξιωματούχος; Ίσως να είμαι πράγματι κόμης ή στρατηγός κι απλώς να παρουσιάζω διαφορετική εικόνα. Ίσως να μην ξέρω καν ποιος είμαι ή τι. Η ιστορία βρίθει τέτοιων παραδειγμάτων: πόσες φορές δεν αποδείχθηκε, εντελώς ξαφνικά, πως ένα ανθρωπάκι με κοινή καταγωγή, ένας αστός ή χωριάτης, επρόκειτο τελικά για λόρδο ή βαρόνο; Ας υποθέσουμε, λοιπόν, πως εμφανίζομαι αναπάντεχα κάποια μέρα φορώντας στολή στρατηγού, με επωμίδες και στους δύο ώμους και γαλάζια ταινία σταυρωτά στο στήθος∙ τότε ποια μελωδία θα τραγουδήσει η αγαπημένη μου; Τότε ο πατέρας της –ο διευθυντής μας– τι θα πει; Ω, είναι φιλόδοξος! Μασόνος είναι, το δίχως άλλο! Το κρύβει επιμελώς, μα τον έχω καταλάβει εγώ. Κάθε φορά που δίνει το χέρι του για χειραψία, απλώνει μόνο τα δυο του δάχτυλα. Δεν θα μπορούσε να με αναγορεύσει ο Αυτοκράτορας, αυτήν τη στιγμή κιόλας, σε γενικό διοικητή ή στρατηγό; Θα ήθελα μόνο να μάθω γιατί είμαι αξιωματούχος. Γιατί; Τίποτα άλλο.
5 Δεκεμβρίου
Σήμερα το πρωί διάβασα τις εφημερίδες. Παράξενα πράγματα συμβαίνουν στην Ισπανία. Δεν μπόρεσα να τα καταλάβω κι όλα. Φημολογείται πως χήρεψε ο βασιλικός θρόνος και πως οι ευγενείς δυσκολεύονται στην επιλογή διαδόχου. Ξέσπασαν εξεγέρσεις. Όλα αυτά μου φαίνονται τουλάχιστον παράξενα. Πώς μπορεί να χηρέψει ένας θρόνος; Φημολογείται πως μια δόνα θ’ ανέβει στον θρόνο. Των αδυνάτων αδύνατον! Μονό ένας βασιλιάς μπορεί να κάθεται στον θρόνο. Λέγεται πως δεν υπάρχει βασιλιάς, μα κάτι τέτοιο ακούγεται απίθανο. Δεν γίνεται βασίλειο χωρίς βασιλιά. Βασιλιάς υπάρχει, αλλά κρύβεται κάπου, άγνωστος, για λογούς προσωπικούς ή οικογενειακούς∙ ή μπορεί να τον αναγκάζουν οι γείτονες δυνάμεις, όπως η Γαλλία και άλλες χώρες, να παραμένει άφαντος∙ ή μπορεί να υπάρχουν κι άλλοι λόγοι.
8 Δεκεμβρίου
Ήμουν σχεδόν αποφασισμένος να πάω στο γραφείο, όμως διάφοροι συλλογισμοί με απέτρεψαν απ’ το να πραγματοποιήσω την αρχική μου πρόθεση. Ακόμα βασανίζουν τη σκέψη μου τα γεγονότα στην Ισπανία. Πώς είναι δυνατόν να καταλάβει το βασιλικό αξίωμα μια γυναίκα; Κάτι τέτοιο δεν θα συνέβαινε ποτέ στην Αγγλία. Αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη, οι πολιτικές αρχές θα τηρούσαν επικριτική στάση σ’ ένα τέτοιο ενδεχόμενο – ο Αυτοκράτορας της Αυστρίας, για παράδειγμα. Για να είμαι ειλικρινής, τα εν λόγω γεγονότα με συντάραξαν και με κλόνισαν τόσο πολύ, ώστε, όλη μέρα, μου ήταν απολύτως αδύνατον να προβώ και στην παραμικρή κίνηση. Η Μαύρα παρατήρησε πως ήμουν πολύ αφηρημένος στο τραπέζι. Η αλήθεια είναι πως απ’ την αφηρημάδα μου έριξα δυο πιάτα στο πάτωμα κι έγιναν χίλια κομμάτια. Μετά το δείπνο, αισθάνθηκα κάποια αδιαθεσία και πήγα έναν περίπατο στα υψώματα. Δεν κατέληξα πουθενά. Έμεινα ξαπλωμένος στο κρεβάτι μου σχεδόν όλη νύχτα και σκεφτόμουν τα γεγονότα στην Ισπανία.
Έτος 2000: 43 Απριλίου
Σήμερα είναι μια μέρα μεγαλοπρεπούς θριάμβου. Η Ισπανία έχει βασιλιά – βρέθηκε∙ κι είμαι εγώ. Μόλις σήμερα το έμαθα. Σαν να καταύγασε τη σκέψη μου κεραυνός. Δεν μπορώ να καταλάβω από πού κι ως πού φανταζόμουν τόσο καιρό πως ήμουν αξιωματούχος. Πώς μου καρφώθηκε μια τόσο παράλογη ιδέα στο μυαλό! Τυχερός ήμουν που δεν μ’ έκλεισαν στο φρενοκομείο. Τώρα τα πάντα είναι ξεκάθαρα. Πριν –δεν ξέρω γιατί– τα πάντα έμοιαζαν καλυμμένα μ’ ένα πέπλο ομίχλης. Όλα αυτά νομίζω ότι συμβαίνουν επειδή οι άνθρωποι πιστεύουν πως ο εγκέφαλος βρίσκεται μέσα στο κεφάλι. Σε καμία περίπτωση!
Τον ανθρώπινο εγκέφαλο τον φέρνει ο άνεμος από την Κασπία Θάλασσα. Στη Μαύρα ανακοίνωσα, για πρώτη φορά στη ζωή μου, ποιος πραγματικά είμαι. Μόλις άκουσε πως ο βασιλιάς της Ισπανίας –αυτοπροσώπως– στεκόταν μπροστά της, ύψωσε τα χέρια πάνω απ’ το κεφάλι της και λίγο έλειψε να πεθάνει απ’ την τρομάρα της. Η ανόητη! Δεν είχε δει ποτέ στο παρελθόν τον βασιλιά της Ισπανίας. Προσπάθησα να την καθησυχάσω και τη διαβεβαίωσα πως δεν ήμουν θυμωμένος μαζί της επειδή δεν μου καθάριζε καλά τα παπούτσια. Οι γυναίκες είναι ηλίθια όντα∙ είναι ανώφελο να πασχίζεις να κινήσεις το ενδιαφέρον τους για τα μεγάλα, για τα σπουδαία ζητήματα της ζωής. Φοβήθηκε γιατί νόμιζε πως όλοι οι βασιλιάδες της Ισπανίας μοιάζουν με τον Φίλιππο τον Β’. Ασφαλώς της εξήγησα πως ελάχιστες ομοιότητες υπάρχουν ανάμεσα σ’ εμένα κι εκείνον. Δεν πήγα στο γραφείο. Γιατί, στο διάβολο, να πήγαινα; Όχι, φίλοι μου, δεν θα με βρείτε εκεί ποτέ πια! Δεν θ’ αντιγράφω εγώ τ’ αναθεματισμένα έγγραφά σας.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
