IV
Τώρα γνωρίζω πότε θα έρθει η τελευταία αυγή – όταν το φως πάψει να διώχνει την αγάπη και τη νύχτα· όταν ο ύπνος: αιώνιος, ένα όνειρο αστείρευτο και μόνο. Εντός μου εξαντλημένος ο ουρανός. Μακρύς κι επώδυνος ο δρόμος του προσκυνήματος στον άγιο Τάφο κι επαχθής ο σταυρός. Το κρυστάλλινο κύμα, το ασύλληπτο για τις κοινές αισθήσεις, ξεσπάζει την πηγή του βαθιά στη σκοτεινή αγκαλιά του υψώματος που συντρίβει στα πόδια του τον γήινο κατακλυσμό – αυτός που το δοκίμασε, αυτός που στάθηκε ψηλά στο σύνορο βουνό του κόσμου και κάρφωσε το βλέμμα του στη νέα γη, στο ενδιαίτημα της νύχτας, πράγματι, δεν γυρνά στην αναταραχή του κόσμου, στη γη όπου το φως κατοικεί σε διαρκή αταξία.
Εκεί χτίζει καλύβες, τα ειρηνικά του καταλύματα, εκεί ερωτεύεται και νοσταλγεί, και ατενίζει, ωσότου η πλέον ευπρόσδεκτη απ’ όλες τις ώρες να τον τραβήξει κάτω στη ρίζα της πηγής – της γης ό,τι αναδύεται και το σαρώνουν θύελλες, μα ό,τι αγίασε το άγγιγμα του έρωτα, ελεύθερο κυλάει μέσα από δρόμους μυστικούς στο Επέκεινα, όπου, σαν ευωδιά, αναμιγνύεται τον ύπνο των Αγαπημένων.
Ακόμη ξυπνάς, χαρούμενο φως, για τη δουλειά τον καταπονημένο· κι εντός μου κυλάς τον πρόσχαρο βίο – μα απ’ το βρυώδες άγαλμα της μνήμης δεν με αποτραβάς. Τότε, θα σάλευα πρόθυμα τα φίλεργα χέρια, τότε θα κοίταζα παντού, όπου με χρειαζόσουν – θα δόξαζα τη λάμψη σου που σφύζει από μεγαλοπρέπεια, κι ακούραστος θα επιδίωκα την έξοχη αρμονία που διέπει τα τεχνητά σου έργα· όλο χαρά θα μέτραγα τον συνετό διασκελισμό των λαμπερών, των δυναστών ωροδεικτών σου – θα εμβάθαινα στη συμμετρία των δυνάμεων, στους κανόνες του θαυμάσιου παιχνιδιού των αναρίθμητων κόσμων και των εποχών τους. Μα η κρυφή καρδιά μου μένει ακόμη πιστή στη νύχτα και στην κόρη της: τη δημιουργό αγάπη. Μπορείς να μου δείξεις μια καρδιά αιώνια πιστή; Έχει ο ήλιος σου φίλους οφθαλμούς που με γνωρίζουν; Τ’ άστρα σου αγγίζουν το χέρι μου που αποζητά; Μου ανταποδίδουν τρυφερό το σφίξιμο και χάδι την κουβέντα; Εσύ τα στόλισες χρώματα και το ανάλαφρο περίγραμμα που τρεμοσβήνει – ή μήπως εκείνη έδωσε στον διάκοσμό σου πιο υψηλή, πιο προσφιλή αξία; Ποια ηδονή, ποια απόλαυση προσφέρει ο βίος σου που ξεπερνάει τις χαρές του θανάτου; Δεν φοράει το χρώμα της νύχτας ό,τι μας συνεγείρει; Εκείνη σε κυοφορεί και σε γεννά· σ’ αυτήν χρωστάς όλη σου τη μεγαλοπρέπεια. Θα χανόσουν στον εαυτό σου – θα έλιωνες, θα διαλυόσουν στον απέραντο χώρο, αν δεν σε κράταγε σφιχτά στην αγκαλιά της, αν δεν σε φύλαγε στα σπάργανα ζεστό, να μεγαλώσεις και να γεννήσεις με τη φωτιά σου τον κόσμο. Αλήθεια, υπήρχα πριν να γεννηθείς· η μητέρα μ’ έστειλε με τ’ αδέλφια μου στον κόσμο σου για να τον κατοικήσουμε και να τον εξαγνίσουμε με αγάπη, ώστε να γίνει ένα άφθαρτο μνημείο – και να τον σπείρουμε αμάραντα άνθη. Ακόμη δεν ωρίμασαν οι θείοι στοχασμοί. Ακόμη λιγοστά τα ίχνη της Αποκάλυψής μας. Κάποτε θα δείξουν οι ωροδείκτες σου το τέλος του χρόνου· θα είσαι ένας από εμάς· θα σβήσεις όλο πάθος και νοσταλγία και θα πεθάνεις. Μέσα μου νιώθω το τέλος των έργων σου – ελευθερία ουράνια, μακάριος γυρισμός. Στους παράφορους πόνους γνωρίζω την εξορία σου από την πατρίδα μας, την εναντίωσή σου στον παλιό, στον εξαίσιο ουρανό. Μάταια η τρέλα και το μένος σου. Μέσα απ’ τις φλόγες άφθαρτος υψώνεται ο σταυρός: λάβαρο νίκης του Γένους μας.
Υψώνομαι εκεί,
όπου κάθε οδύνη
μια νύχτα κεντρί
της ηδονής θα γίνει.
Πλησιάζει ο καιρός
που θα λυτρωθώ
και μεθυσμένος στην αγκαλιά
του έρωτα θα βρεθώ.
Εντός μου σαν κύμα θεριεύει
η αιώνια ζωή·
το βλέμμα μου επάνω σου
γκρεμίζω από την κορυφή.
Η λάμψη σου σβήνει
στο ύψωμα εκείνο –
δροσερό στεφάνι
φοράει ένας ίσκιος.
Θήλασε, αγαπημένο,
ό,τι εντός μου χυμό:
να με πάρει ο ύπνος,
να μπορώ ν’ αγαπώ.
Την πλημμύρα του Τέλους
πάλι αισθάνομαι νέα·
δες: σε βάλσαμο, αιθέρα
πώς αλλάζει το αίμα.
Ζω τις ημέρες
όλο πίστη και θάρρος
και πεθαίνω τις νύχτες
μέσα στο άγιο Πάθος.
Τώρα γνωρίζω πότε θα έρθει η τελευταία αυγή – όταν το φως πάψει να διώχνει την αγάπη και τη νύχτα· όταν ο ύπνος: αιώνιος, ένα όνειρο αστείρευτο και μόνο. Εντός μου εξαντλημένος ο ουρανός. Μακρύς κι επώδυνος ο δρόμος του προσκυνήματος στον άγιο Τάφο κι επαχθής ο σταυρός. Το κρυστάλλινο κύμα, το ασύλληπτο για τις κοινές αισθήσεις, ξεσπάζει την πηγή του βαθιά στη σκοτεινή αγκαλιά του υψώματος που συντρίβει στα πόδια του τον γήινο κατακλυσμό – αυτός που το δοκίμασε, αυτός που στάθηκε ψηλά στο σύνορο βουνό του κόσμου και κάρφωσε το βλέμμα του στη νέα γη, στο ενδιαίτημα της νύχτας, πράγματι, δεν γυρνά στην αναταραχή του κόσμου, στη γη όπου το φως κατοικεί σε διαρκή αταξία.
Εκεί χτίζει καλύβες, τα ειρηνικά του καταλύματα, εκεί ερωτεύεται και νοσταλγεί, και ατενίζει, ωσότου η πλέον ευπρόσδεκτη απ’ όλες τις ώρες να τον τραβήξει κάτω στη ρίζα της πηγής – της γης ό,τι αναδύεται και το σαρώνουν θύελλες, μα ό,τι αγίασε το άγγιγμα του έρωτα, ελεύθερο κυλάει μέσα από δρόμους μυστικούς στο Επέκεινα, όπου, σαν ευωδιά, αναμιγνύεται τον ύπνο των Αγαπημένων.
Ακόμη ξυπνάς, χαρούμενο φως, για τη δουλειά τον καταπονημένο· κι εντός μου κυλάς τον πρόσχαρο βίο – μα απ’ το βρυώδες άγαλμα της μνήμης δεν με αποτραβάς. Τότε, θα σάλευα πρόθυμα τα φίλεργα χέρια, τότε θα κοίταζα παντού, όπου με χρειαζόσουν – θα δόξαζα τη λάμψη σου που σφύζει από μεγαλοπρέπεια, κι ακούραστος θα επιδίωκα την έξοχη αρμονία που διέπει τα τεχνητά σου έργα· όλο χαρά θα μέτραγα τον συνετό διασκελισμό των λαμπερών, των δυναστών ωροδεικτών σου – θα εμβάθαινα στη συμμετρία των δυνάμεων, στους κανόνες του θαυμάσιου παιχνιδιού των αναρίθμητων κόσμων και των εποχών τους. Μα η κρυφή καρδιά μου μένει ακόμη πιστή στη νύχτα και στην κόρη της: τη δημιουργό αγάπη. Μπορείς να μου δείξεις μια καρδιά αιώνια πιστή; Έχει ο ήλιος σου φίλους οφθαλμούς που με γνωρίζουν; Τ’ άστρα σου αγγίζουν το χέρι μου που αποζητά; Μου ανταποδίδουν τρυφερό το σφίξιμο και χάδι την κουβέντα; Εσύ τα στόλισες χρώματα και το ανάλαφρο περίγραμμα που τρεμοσβήνει – ή μήπως εκείνη έδωσε στον διάκοσμό σου πιο υψηλή, πιο προσφιλή αξία; Ποια ηδονή, ποια απόλαυση προσφέρει ο βίος σου που ξεπερνάει τις χαρές του θανάτου; Δεν φοράει το χρώμα της νύχτας ό,τι μας συνεγείρει; Εκείνη σε κυοφορεί και σε γεννά· σ’ αυτήν χρωστάς όλη σου τη μεγαλοπρέπεια. Θα χανόσουν στον εαυτό σου – θα έλιωνες, θα διαλυόσουν στον απέραντο χώρο, αν δεν σε κράταγε σφιχτά στην αγκαλιά της, αν δεν σε φύλαγε στα σπάργανα ζεστό, να μεγαλώσεις και να γεννήσεις με τη φωτιά σου τον κόσμο. Αλήθεια, υπήρχα πριν να γεννηθείς· η μητέρα μ’ έστειλε με τ’ αδέλφια μου στον κόσμο σου για να τον κατοικήσουμε και να τον εξαγνίσουμε με αγάπη, ώστε να γίνει ένα άφθαρτο μνημείο – και να τον σπείρουμε αμάραντα άνθη. Ακόμη δεν ωρίμασαν οι θείοι στοχασμοί. Ακόμη λιγοστά τα ίχνη της Αποκάλυψής μας. Κάποτε θα δείξουν οι ωροδείκτες σου το τέλος του χρόνου· θα είσαι ένας από εμάς· θα σβήσεις όλο πάθος και νοσταλγία και θα πεθάνεις. Μέσα μου νιώθω το τέλος των έργων σου – ελευθερία ουράνια, μακάριος γυρισμός. Στους παράφορους πόνους γνωρίζω την εξορία σου από την πατρίδα μας, την εναντίωσή σου στον παλιό, στον εξαίσιο ουρανό. Μάταια η τρέλα και το μένος σου. Μέσα απ’ τις φλόγες άφθαρτος υψώνεται ο σταυρός: λάβαρο νίκης του Γένους μας.
Υψώνομαι εκεί,
όπου κάθε οδύνη
μια νύχτα κεντρί
της ηδονής θα γίνει.
Πλησιάζει ο καιρός
που θα λυτρωθώ
και μεθυσμένος στην αγκαλιά
του έρωτα θα βρεθώ.
Εντός μου σαν κύμα θεριεύει
η αιώνια ζωή·
το βλέμμα μου επάνω σου
γκρεμίζω από την κορυφή.
Η λάμψη σου σβήνει
στο ύψωμα εκείνο –
δροσερό στεφάνι
φοράει ένας ίσκιος.
Θήλασε, αγαπημένο,
ό,τι εντός μου χυμό:
να με πάρει ο ύπνος,
να μπορώ ν’ αγαπώ.
Την πλημμύρα του Τέλους
πάλι αισθάνομαι νέα·
δες: σε βάλσαμο, αιθέρα
πώς αλλάζει το αίμα.
Ζω τις ημέρες
όλο πίστη και θάρρος
και πεθαίνω τις νύχτες
μέσα στο άγιο Πάθος.
NOVALIS [1772-1801]
Γερμανός ποιητής
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΠAΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
