Οι Δώδεκα: Μια ημιτελής συμφωνία

Je ne sais pas d'autre bombe, qu'un livre.

Stéphane Mallarmé

Αθήνα. Κέντρο βαθιά: κατ’ όπου αγέλη. Κι’ ήλιος φτερούγα δεν αρκεί – νυκτώνει δυο σκιές έξω απ’ τον άνεμο: στην πέτρα και τα πράσινα ερπετά του. Κι’ η πρώτη: δράμει χέρι δύσλυτο – κάτι λιγνό σαρκός και ρούχο τρίχινο• ως που και χάνεται αλάτι γη σε δάχτυλα άνθρωπο νεκρά. Κι’ η δεύτερη ταράσσει ανέγνωρη, βραχνή λαλιά στην κλήση: Ναθαναήλ

: Πότ’ έθρεψε κάτι αγαθό στα σπλάχνα της
αυτή η πόλη – πότ’ έδωσε κρίνο ανθό τη γέννηση
πάνω σε κόψη αγκάθια; Και τώρα
πώς γέρνει το σκούρο βυζί της σε στόμα προφήτη;

Χθες, μόλις:

έμποροι και αυλικοί κι’ ιερείς και πατριώτες
μετρούσαν νόμισμα χαλκό τη ράτσα των παιδιών τους
στον πάγκο ενός θεού ενεχυροδανειστή.

Σ Κ Υ Λ Ι Α  Φ Υ Λ Α Τ Ε  Τ’ Α Φ Ε Ν Τ Ι Κ Α  Σ Α Σ

: Η οφειλή του κτήνους σε άνθρωπο και τη ξεθάβουν
χώμα κόκαλο στο πτώμα Ελλάδα.

Ύστερα πληρώνεις πορφύρα αμέθυστο
για ένα γυαλί σκοτάδι: κανένας δεν εγείρει άρνηση
στον έμπορο παροξυσμό μίας τέτοιας πράξης.

Ας είναι Δεν διατίθεμαι
να σύρω το Κακό από το πνεύμα Του.

Μόνο ποιος χόρτασε βυθό τα πάθη ως την τρέλα
γνωρίζει –φάσμα– τον τυφλό θόρυβο της ψυχής:
γλώσσα κομμένη πυρετός σ’ ένα πηγάδι νύκτα
κι’ έρημος νύχια κοφτερά σπαρακτική.

Στάσου! Ακόμη διεκδικώ το μέρισμα
σε δύο σίδερα καρφί – το λιγότερο, σπορά•
θέλω να πω Κάποτε κι’ ο βωμός
σηκώνει τους νεκρούς στον ουρανό του.

Mihàlis Papandonòpoulos: "D" (1-6), traduction: Michel Volkovitch

Le rouge s'ouvrait dans la mémoire:
une fissure dans le tendre corps
d'une alouette morte


1

Je ne voulais pas savoir son nom —
elle souriait et les dents
tombaient par terre
elle parlait sa bouche saignait d'erreurs.

Une fille en enfer,
on me l'a présentée un jour. Elle portait
sa langue toute blanche et tenait
ma main dans sa main.

Je cherchais à l'aveuglette
le chemin vers la suivante.


2

Peu avant minuit
et derrière le rideau
elle revêtait une peau rouge épaisse,
coiffait ses cheveux
ouvrait la fenêtre dans la maison intérieure
et la nuit affluait.
"Rien ne se fait par hazard", me disais-je,
"rien", et je me levais le matin
la mâchoire douloureuse.


3

D. se retirait dans le coin
— les jambes dans la poix jusqu'aux cuisses —
s'agenouillait relevait ses cheveux
et secouait les étoiles de sa nuque.

Il me semblait sentir ce qui s'était passé —
je déracinais les blancs cyclamens
qui avaient réussi à paraître
sous ma langue.


4

Une voix derrière soufflait et s'animait,
mon bras s'engourdissait. Je n'entendais pas
la nouvelle question et si c'était
ton sang à toi et de plus
à la lumière du jour ?
Mais non et je calmais
un souffle en déficit. (Je pensais à un visage
sur mon visage un martyre : oreilles
posées en hâte, bouche mal cousue
empruntée à moi) et pas de crimes: blessures
soupçon, sol tapissé par la nuit lourde et dépouillée.
Et ses lèvres se pinçaient, se pinçaient: je lisais "racine"
et une voix derrière soufflait et diable
Il n'y avait pas seulement la main dans sa main
elle persistait dans mon refus.


5

Et je devais tendre les bras sans cesse
aller tout aussi hésitant
dans le plein de la lumière ou dans l'obscurité
la plus naturelle car on ne sait jamais quand tes yeux
ne verront plus l'intérieur de la distance
ni comment l'aveuglement
fait de sa victime un saint — enroué
debout près du tas de bois
par le visage, le seul et unique geste
parlait destin
et dès que son corps s'ouvrait
en croix, noires, supposais-je
s'allumaient ses veines au plus profond.
Et je saignais de sueur,
glacé, "spectre" m'écriais-je
"s p e c t r e" par ma voix
et comme son côté j'arrivais en furie:
le mur, son couloir secret —
des pas et d'autres pas montaient
emportaient la tête.
[Sa bouche suspendue
qui avait répété aveuglement
et souri toutes dents dehors,
tenait à présent un rythme métallique
écrivant des formes des oiseaux
sur la fièvre ciel: étroit plafond.]


6

On voyait

la femme dans l'auberge elle semblait partager
un difficile repentir: tandis
qu'en rêve elle agitait les bras —
elle tournait les aiguilles,
jetait des cordes rouges aux quatre coins

et posait mon manteau

sur mes épaules, doigts blancs, cheveux —
(Cela m'étonnait toujours
un siège vide et dans son ombre
deux têtes vertes)
— et montrait dessus à demi rongée la lampe.

Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέητς: "Ποιήματα", Εκδ. Εκάτη

Όχι άλλη Τροία

Tι φταίει αυτή που γέμισε τις μέρες μου
με θλίψη, τι φταίει αυτή που –τώρα τελευταία–
δίδαξε στους αδαείς τούς πιο βάναυσους τρόπους
και τα στενά να παίρνουν για λεωφόρους, τι φταίει
αν δεν έδεσε αρμονικά το θάρρος τους με την επιθυμία;
Tι άλλο θα της χάριζε γαλήνη; Δεν εξάγνιζε
η ευγένεια το μυαλό της σαν άσπιλη φωτιά•
δεν ήταν όμορφη σαν τόξο τεντωμένο,
πράγμα παράξενο, αφύσικο σ’ αυτήν την ηλικία•
δεν έδειχνε αυστηρή, απόμακρη και αριστοκρατική;
Tι άλλο να ’κανε τέτοια που ήταν;
Mήπως υπήρχε –να την κάψει– κι άλλη Tροία;

(Το πράσινο κράνος και άλλα ποιήματα, 1910)

Μτφρ.: Μ.Π.

Παρουσίαση βιβλίων του Δημήτρη Αληθεινού από τις Εκδ. Αιγαίον

Mihális Papantonópoulos: From "D" (Translation: Yánnis Goúmas)

V

And I had to keep my arms spread out all the time
and equally hesitant to walk into
the full light or yet the most natural
darkness, for you never know when inner distance
will disappear from sight
and how blindness makes
a saint of its victim; hoarse
he, standing by the framed
face, with the same one motion
he spoke of destiny
and the moment his body
stretched to a cross, I imagined his veins
burning black deep inside.
And I sweated blood,
I froze, ‘’ghost’’ I burst out,
     ‘’ghost’’ I bawled
and as I came frenziedly towards him:
the wall, his secret passage;
footsteps and more footsteps mounted up,
taking the head.
[His beetled mouth,
which repeated blindness
and smiled a row of teeth,
now kept a metallic rhythm
and inscribed shapes-cum-birds
in the feverish sky: the scanty ceiling.]


VI

The woman

could be seen in the guests’ room and you think she shared
an arduous repentance, as she moved
her arms in a dream;
she turned the hands of the clock,
she threw red ropes in all four corners
and she covered my shoulders
with an overcoat, white fingers, hair;
(I always wondered
at that empty seat, in its shadow
two green heads)
– and she pointed up to the dilapidated lamp.


VII

And the neck protruded stony
and the breast protruded crimson;

yellow rain fell
to wash the blood
off my hand and a sick
place burnt with its spasms
and scars

as that autumn: waking up
on a square-patterned fabric

        and next to the woman;

my fingers had aged abruptly
and fell deeply in her hair,
shaking and fumbling onto
                       a taut vein

and I was always thinking stone
and how hard it is to resist desire;
because what it wants, it buys with the soul.
And suddenly the other body went missing.
And what I now strived to close in my eyes:
black nails and skin
and deep water in the furrows of my hands.


VIII

And her hand whitened
terribly on my face
(between the eye and that old broken
wrinkle: whatever stony she found on ths skin)
– and thus it hang and creaked
and whenever it made to push aside the hair from my brow
I remembered walls behind: the woman
sat quietly on her chair
counting crosses on her fingers, when
wood reddened on the door’s darkness;
she instantly shook the dust off her knees,
got up from memory, and started
dragging two sigmatized feet
deep root, root she insisted, confirming
exits as she exited.


IX

And the neck protruded stony and the breast
protruded crimson.

I quietened the flesh in mere grimaces;
I fixed my gaze on the icon:
larks black white feathers
fell all around and the sensual body
I regarded as a cloud; an all-powerful light
will crush me.

Mijalis Papantonópoulos. Siete poemas [Traducción y notas: Mario Domínguez Parra]

Del libro D


Abre roja en la memoria:
una hendidura en los tiernos
despojos de una alondra


A
No quería saber su nombre;
sonreía y caían
al suelo los dientes
hablaba y su boca sangraba errores.

Una muchacha en el infierno
en otro tiempo se me presentó. Llevaba
blanquísima la lengua y sostenía
mi mano en la suya.

A ciegas yo buscaba
el camino hacia la siguiente.


B
Antes de medianoche
y tras la cortina
se vestía de gruesa piel roja,
se arreglaba el pelo
y abría la ventana que daba al interior de la casa
y corría la noche.
“Nada es al azar”, me decía a mí mismo,
“nada” y me levantaba por la mañana
con dolor de mandíbula.


C
Andaba D. metida en líos en la esquina
-sus piernas hasta los muslos en asfaltose-
arrodillaba y se recogía el pelo
y sacudía las estrellas de la nuca.

Como si yo presintiera lo que había ocurrido;
desarraigaba los blancos ciclaminos
que habían conseguido aparecer
bajo mi lengua.



Del libro Simeón Valas: un esbozo

[Me convenzo, Arconte; y añado el drama de noches de santuario. Recibo el lucro de la piedra en la untuosa oscuridad y narrow la irrealizable voz que el recluso quiso esbozar en el Sagrado Monasterio de Sagmatá (1) –alrededor del año mil novecientos dieciocho- Valas, Simeón. Por el cual también estoy poseído, Arconte, a ritmo de címbalo de mejor palabra en tonos infrecuentes; y cedo el desgarramiento sin hogar al mito de la composición].

Qué Sirviente tenebroso considera en profundidad, Arconte, el elaborado scenario en toda la habitación, qué lobo sucesor: [renquea un pie cortado luz estigmas en el pavimento.]. Yo, Valas Simeón, pétreo estallé a partir de las vísceras de mi madre hace veintinueve años; depuesto grito que midió el interior de la distancia en el cuerpo del neonato, habitante de una carne, Negador, donde la bestia humana cumple su procedencia herida, para hablar del Mal que alabé, de Vosotros (2); y he cumplido, apelo al ardiente poder del espíritu: cualquiera que sea el rostro roedor y la oscuridad de la escritura.

[Del santuario del mes. Noche primera] Durante la que yo velaba un sueño repugnante el ojo enfebrecido y sobre mí pendía una espada desnuda en su punzante inmovilidad. Y de improviso con el pecho con las inspiraciones en mi voz el lenguaje gritó: “Y si fuera la sangre; y si fuera el aspecto; y si fuera la furia, desde que sufrí la madera sin flores el potro durante su genial ímpetu; recuerda: Él venga; Él exige; Él impone una nueva dinastía de las pasiones; la forma encorvada, estática, en toda su postrera omnipotencia, ordena: “Fuera, el pueblo retuerce con lengua suplicante la ciudad; dejad que muera, dejad que muera”.

Imagina; en el cristal: el perro bufón y la luna doble



Del libro Los doce: una sinfonía inconclusa

Atenas. Profundidades del centro: abajo donde el rebaño. Y el ala solar no basta - anochece dos sombras fuera del viento: y en la piedra sus verdes reptiles. Y la primera: la mano críptica se escabulle - algo escasa de carne y ropaje velludo; hasta que la tierra la sal también se pierden en dedos individuo muertos. Y la segunda altera un habla ignota, ronca en el llamamiento: Nataniel

: ¿Cuándo nutrió algo virtuoso en sus vísceras
esta ciudad? - ¿cuándo la flor de lis entregó el nacimiento
sobre cisura de espinas? ¿Y ahora
cómo se inclina su oscuro pezón en boca de profeta?

Apenas ayer:
comerciantes y cortesanos y sacerdotes y patriotas
contaban monedas cobrizas la raza de sus hijos
en el mostrador de un dios prestamista.

P E R R O S C U S T O D I A D A V U E S T R O S A M O S

: La deuda de la bestia en el hombre y la exhuman
arena hueso en el cadáver Grecia

Luego pagas púrpura amatista
por un cristal oscuridad: nadie erige una negativa
ante el paroxismo comercial de tal práctica.

Que así sea no me manifiesto
llevando el Mal a cuestas desde Su espíritu

Quien se hartó sólo de profundidad las pasiones hasta la locura
conoce -espectro- el ciego ruido del alma:
lengua cortada fiebre en un pozo noche
y desierto uñas incisivas abrumador.

¡Detente! Aún reivindico el lucro
en dos clavos de hierro -el más pequeño, descendencia;
quiero decir Algún día también el ara
levantará a los muertos hacia su cielo.



Notas

(1) El monasterio de Sagmatá se halla a 30 kilómetros al norte de la ciudad griega de Ziva (Tebas). Su arquitectura es de estilo bizantino y en su interior se puede admirar una gran cantidad de frescos. Su nombre podría provenir de las palabras griegas “ságmata” y “samaria” (“albardas”, cuya forma se asemeja a la del monte sobre el que se erigió); o también del hecho de que un monje que vivía allí se dedicara a fabricarlas. En dicho edificio se conserva un supuesto fragmento de la cruz en que Jesús fue crucificado (en griego se conoce como “timio xylo”, reliquia muy venerada por los ortodoxos griegos). Fue un regalo del emperador bizantino Alexios I, de la dinastía de los Komninós.
(2) La expresión original que utilize Papantonópulos, por la que traduje “de Vosotros”, proviene del Evangelio de Juan, 6, 70: “Sin embargo, de vosotros uno es diablo”. En el siguiente versículo, Juan escribió: “Hablaba de Judas, hijo de Simón Iscariote, porque éste era quien le había de entregar, con ser uno de los Doce” (vid. Nuevo Testamento Griego-Español, ed. José O'Callaghan, Madrid, Biblioteca de autores cristianos, MCMXCVII).

Nota bio-bibliográfica

El poeta, traductor y ensayista griego Mijalis Papantonópulos nació en Atenas en 1980. Las revistas literarias Píisi, Mandragoras, Kukutsi, Teflón y Evzini han publicado poemas, ensayos y traducciones de su autoría. Colabora en el suplemento Anagnosis, en el periódico griego I Avyí y en el chipriota O Fileléfzeros.

Es autor de los libros de poemas D (Ekdosis Erató, 2006), Simeón Valas: un esbozo (Simeón Valas: ena sjédiasma, Ekdosis Melani, 2010) y Los doce: una sinfonía inconclusa (I dódeka: mia ymitelís simfonía, Ekdosis Eyeon/Kukida 2011).

Z.D. Ainalís y Papantonópulos escribieron el libro Estética romántica: los poetas de los lagos y la Escuela de Jena (Romantikí eszitikí: i piités ton limnon kai i Sjolí tis Iena, Ekdosis Kritikí, 2011).

Como traductor, ha publicado los siguientes libros: de Georg Trakl, El sueño del mal (To óniro tu kakú, Ekdosis Erató, 2005); de Rainer Maria Rilke, Vida de María (O víos tis Marías, Ekdosis Erató, 2006); de William Butler Yeats, Los relatos de Hanrahan el Rojo (I istoríes tu Kókinu Jánrajan, Ekdosis Erató, 2007); de Oscar Wilde, Apotegmas y aforismos (Apofzégmata ke aforismí, Ekdosis Erató, 2007); Manifiesto Vorticista (poema, número 5, 2007); de Guy Boothby, El Doctor Nikola y Experimento aciago (Doktor Nikolá, Olezrio Pírama, Ekdosis Ilektra, 2007); de Anónimo, Sweeney Todd, el barbero asesino de la Calle Fleet (Sweeney Todd. O fonikós kureas tis Odú Fleet, Ekdosis Ilektra, 2008); de John Douglas, Man Down (Ekdosis Melani, 2008); de Novalis, Himnos a la noche (Ymni sti nijta, Ekdosis Ilektra, 2008); de Nikolai Gógol, Diario de un loco (Imeroloyio enós trelú, Ekdosis Ilektra, 2008); de Orhan Veli Kanik, Mi calle es una plaza (O dromos mou eine platía, Ekdosis Vakxikon, 2011).

En libros colectivos y en revistas ha publicado, entre otras, las siguientes traducciones: de Mary Elizabeth Brandon, “La sombra en la esquina”, como parte del volume Relatos góticos de escritores victorianos (“O iskios sti gonía”, Gotzikés istoríes apó victorianés sigrafís, Ekdosis Ars Nocturna, 2009); de Srecko Kosovel, “13 poemas” (“13 Piímata”, poetix, número 3, 2010).

[El perseguidor No 109, Miercoles, 1 de agosto de 2012, Tenerife]

Ράινερ Μαρία Ρίλκε: Η Κοίμηση της Μαρίας

Ι

Ο ίδιος μέγας Άγγελος, που κάποτε της έφερε
το άγγελμα της Σύλληψης, στεκόταν στο δωμάτιο,
προσμένοντας το βλέμμα της πάνω του να γυρίσει˙
και είπε: ο καιρός της Αναλήψεώς σου ήλθε.
Κι εκείνη τρόμαξε όπως τότε˙ πάλι
πρόσφερε τον εαυτό της:
κι έγειρε, σαν υπηρέτρια, μπροστά του το κεφάλι.
Μα Εκείνος έλαμπε και όλο πλησιάζοντας
χάθηκε, λες, στο πρόσωπό της –
και κάλεσε τους Μαθητές, απ’ όπου είχαν σκορπίσει,
να μαζευτούν στο Σπίτι στην πλαγιά:
στου Μυστικού Δείπνου το Σπίτι.
Και ήλθαν όλο δισταγμό και μπήκαν φοβισμένοι:
κειτόταν εκεί, στο στενό κρεβάτι, μες στον Χαμό
και την περιούσια Εκλογή, η αινιγματικά βυθισμένη,
ολότελα αγνή, σαν κάθε τι ανέγγιχτο,
κι απ’ των Αγγέλων τους ψαλμούς συνεπαρμένη.
Μα όταν είδε να προσμένουν όλοι, πίσω από τα κεριά τους,
βγήκε απ’ την πλημμύρα των φωνών
και χάρισε –με όλη την καρδιά της–
τα δύο φορέματά της˙
κι ύστερα σήκωσε το πρόσωπο και τους κοίταξε: έναν-έναν…
(Ω πηγή ανώνυμων δακρύων).

Και ξάπλωσε μέσα στην ανημποριά της
κι έσυρε χαμηλά τον Ουρανό τόσο κοντά στην Ιερουσαλήμ,
ώστε, το σώμα αφήνοντας η ψυχή της
ελάχιστη απόσταση χρειαζόταν να διανύσει:
κι Αυτός που γνώριζε την πλήρη ύπαρξη της,
ήδη την ύψωνε στην θεϊκή της φύση.

II

Ποιος συλλογίστηκε ελλιπή τον άπλετο Ουρανό
πριν τον δικό της Ερχομό;
Καθόταν ο Αναστημένος, μα η θέση
δίπλα Του αδειανή εδώ κι είκοσι τέσσερα έτη.
Κι άρχισαν να συνηθίζουν το αγνό κενό
που έδειχνε καθαγιασμένο, καθώς
με λάμψη εξαίσια το γέμιζε ο Γιος.

Έτσι, όταν στον Ουρανό εισήλθε,
δεν κατευθύνθηκε σε Αυτόν, όσο κι αν το λαχταρούσε˙
χώρος για εκείνη δεν υπήρχε˙ μόνο Αυτός ήταν εκεί και ακτινοβολούσε
τέτοιο ένα φως, που την πονούσε.
Μα τώρα η συγκινητική μορφή της,
στις καινές μακάριες ψυχές προσχωρούσε
κι απαρατήρητη, φως επάνω σε φως, στεκόταν,
όταν, μέσα από την ύπαρξή της,
κρύπτη ξέσπασε με λάμψη τέτοια,
ώστε ο Άγγελος που φωτίστηκε από εκείνη,
κραύγασε τυφλωμένος: ποια είναι τούτη η γυναίκα;
Σάστισαν˙ γιατί όλοι έβλεπαν, πώς
κράταγε ψηλά τον Κύριο μας ο Πατέρας-Θεός,
έτσι ώστε, από λυκόφως απαλό ζωσμένη,
φαινόταν η άδεια θέση,
σαν πόνος αμυδρός, ένα σημάδι μοναξιάς,
σαν κάτι που Αυτός υπέφερε ακόμη:
ένα υπόλειμμα επί γης, ένα άγονο φορτίο–.
Και την παρατηρούσαν: Τον κοίταζε όλο αγωνία,
σκυφτή –σε κάποια απόσταση– λες κι ένιωθε:
εγώ είμαι η οδύνη Του η πλέον μακροχρόνια: κι αίφνης κατέρρευσε.
Μα οι άγγελοι συνέτρεξαν:
την σήκωσαν˙ ψηλά, σ’ Εκείνον την οδήγησαν
κι ευφρόσυνα τον τελευταίο ύμνο της έψαλαν.


III

Και τον Απόστολο Θωμά,
που ήλθε στο μνήμα, όταν ήταν πια πολύ αργά,
πλησίασε Άγγελος γοργόφτερος, που καιρό πολύ
περίμενε, και του είπε προστακτικά:

σπρώξε την πέτρα στην άκρη. Δεν θέλεις να μάθεις
πού είναι αυτή που την καρδιά σου συνταράζει:
δες: εδώ την αποθέσαν
για λίγο, σαν λεβάντας προσκέφαλο,

ώστε η γη απ’ τις πτυχές της, σαν ένδυμα εξαίσιο,
την μυρωδιά εκείνης θ’ αναδύει στους αιώνες.
Ό,τι νεκρό (το αισθάνεσαι), ό,τι μαράζωσε
μουδιάζει από την γλυκιά ευωδιά της.

Δες το λινό σάβανό της: υπάρχει Λευκό
που μένει εμπρός του εκτυφλωτικό και δεν θαμπώνει;
Το φως αυτό, που αναβλύζει τ’ άχραντο λείψανο της,
υπήρξε πιο διαυγές κι από του ήλιου την λάμψη.

Δεν απορείς, τι απαλά που ξέφυγε απ’ αυτό;
Λες κι είναι ακόμη εδώ˙ τίποτε δε σαλεύει.
Ψηλά όμως, σείονται οι Ουρανοί:
γονάτισε άνθρωπε, και δες με και ψάλλε!

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ

Ίστβαν Έρκενυ: Βιογραφία του λεπτού

Μόλις γεννήθηκα, ήμουν τόσο όμορφο μωρό που ο μαιευτήρας με πήρε στην αγκαλιά του κι άρχισε να με περιφέρει από θάλαμο σε θάλαμο σε όλο το νοσοκομείο. Φημολογείται μάλιστα πως χαμογελούσα, γεγονός που έκανε τις μητέρες των υπόλοιπων μωρών ν’ αναστενάζουν με κάποια ζήλια.

Αυτό συνέβη το 1912, λίγο πριν ξεσπάσει ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος• νομίζω πως αυτή ήταν και η μόνη αναμφισβήτητη επιτυχία που σημείωσα στον βίο μου μέχρι σήμερα. Έκτοτε, πήρα την κατιούσα. Όχι μόνο έχασα την εξαιρετική ομορφιά μου, άλλα έπεσαν και κάμποσα από τα μαλλιά και τα δόντια μου. Επιπλέον, δεν κατάφερα να εκπληρώσω τις προσδοκίες των οικείων μου. Αδυνατούσα είτε να θέσω σε εφαρμογή τα σχέδιά μου είτε να αξιοποιήσω πλήρως τις ιδιαίτερες κλίσεις και τα ταλέντα μου.

Παρόλο που ανέκαθεν ήθελα να γίνω συγγραφέας, ο πατέρας μου –φαρμακοποιός στο επάγγελμα– επέμενε να ακολουθήσω τα δικά του βήματα. Κι όμως, ούτε αυτό τον ικανοποίησε. Του σφηνώθηκε η ιδέα πως έπρεπε να έχω μια καλύτερη ζωή απ’ τη δική του. Έτσι, αφού ολοκλήρωσα τις σπουδές μου στη Φαρμακευτική, με έστειλε στο κολέγιο να γίνω χημικός μηχανικός. Αυτό, βέβαια, σήμανε μια περαιτέρω καθυστέρηση τεσσάρων χρόνων ώσπου να παραδοθώ στο πάθος μου για τη συγγραφή.

Δεν είχα προλάβει καλά καλά να ρίξω την πένα μου στο χαρτί, όταν ξέσπασαν συγκρούσεις. Η Ουγγαρία κήρυξε πόλεμο στη Σοβιετική Ένωση κι εγώ βρέθηκα στο μέτωπο. Εδώ, ο στρατός μας σημείωσε απώλειες• έπεσα αιχμάλωτος στα χέρια των Ρώσων. Έτσι, έχασα άλλα τεσσεράμισι χρόνια από τη ζωή μου. Κι επιστρέφοντας στην πατρίδα, έπρεπε να αντεπεξέλθω σε μια νέα σειρά δοκιμασιών που καθιστούσε ακόμη πιο απίθανο το ενδεχόμενο ν’ ακολουθήσω καριέρα συγγραφέα.

Υπ’ αυτές τις συνθήκες, κατάφερα να γράψω μερικά μυθιστορήματα –κάποια ογκώδη, κάποια με λιγότερες σελίδες–, πέντε έξι συλλογές διηγημάτων και δύο θεατρικά έργα. Λίγο πολύ έγραφα στα κρυφά, εκείνες τις πολύτιμες ώρες που μπορούσα να αποσπαστώ από την αμετάκλητη ροή της ιστορίας. Ίσως γι’ αυτό έσπευδα πάντοτε ν’ αγωνιστώ υπέρ της λιτότητας και της λεπτομέρειας, αναζητώντας την ουσία. Και ξαφνιαζόμουν κάθε που χτύπαγε το κουδούνι της εξώπορτας, εφόσον δεν είχα λόγο να περιμένω κάτι καλό είτε απ’ τον ταχυδρόμο είτε απ’ οποιονδήποτε άλλον επισκέπτη.

Έτσι, βέβαια, εξηγείται γιατί –αν και ως βρέφος άγγιξα την τελειότητα– γιατί από την ίδια κιόλας στιγμή άρχισα να χάνω τη λάμψη μου• γιατί άρχισα να παραπαίω και γιατί, μολονότι γινόμουν όλο και πιο ικανός στις εμπορικές συναλλαγές και ανέπτυσσα διαρκώς το αίσθημα αυτογνωσίας, συνειδητοποιούσα οδυνηρά την αδυναμία μου να ζήσω αξιοποιώντας πλήρως τις δυνατότητές μου.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ

(δέ)κατα, τχ. 27

Ίστβαν Έρκενυ: Η τελευταία ερώτηση

Ξάφνου ακούστηκε ένας τρομερός πάταγος στην πόρτα μου, κι αυτή έσπασε στα δυο και κατέρρευσε. Και ιδού! Ένας άγνωστος άντρας στεκόταν στο κατώφλι.

«Κάθαρμα, θα πεθάνεις!» ούρλιαξε προς το μέρος μου.

Ετοιμαζόμουν να βάλω τα ξύλα στον φούρνο, μα ακούγοντας την παραπάνω απειλή, στάθηκα αμέσως όρθιος.

«Κάποιο λάθος έχει γίνει», απάντησα.

«Λάθος; Κανένα λάθος!» φώναξε πάλι, παραλείποντας την προσφώνηση κάθαρμα. «Ήρθ’ η ώρα σου!»

Έκανε να βάλει το χέρι στην κωλότσεπη και να τραβήξει τ’ όπλο του, μα κινήθηκε τόσο αργά, σχεδόν χασομερώντας, λες και χάιδευε τη ράχη κανενός σκύλου. Στο μεταξύ, έβαλα τα ξύλα στον φούρνο κι άναψα φωτιά. Κατόπιν, άρχισα να πηγαίνω πάνω κάτω στο δωμάτιο, γιατί ως γνωστόν πριν σε πυροβολήσουν πρέπει να κάνεις έναν απολογισμό της ζωής σου. Εκείνη τη στιγμή, το χέρι του αγνώστου είχε διανύσει τη μισή απόσταση ως την τσέπη του• κι ό,τι ακολούθησε συνέβη τόσο –μα τόσο– νωθρά λες κι έβλεπα ταινία σε αργή κίνηση.

Πριν συνεχίσω, όμως, θα ήθελα να ξεκαθαρίσω κάτι. Γνωρίζω πολύ καλά την ανθρώπινη φύση και ξέρω πως η διήγησή μου θ’ αντιμετωπιστεί απ’ τον αναγνώστη με δυσπιστία. Γι’ αυτό, νιώθω την ανάγκη να σας διαβεβαιώσω πως ο πυροβολισμός έπεσε με τον πλέον συνήθη τρόπο. Ο δολοφόνος δεν ήταν αργός• όμως, η εκτίμησή μου για την κατάσταση στην οποία βρισκόμουν διαμορφώθηκε αστραπιαία (δεκαπέντε φορές πιο γρήγορα από τον αντίστοιχο μέσο όρο – μιλώντας πάντα σε εθνικό επίπεδο). Ένα άτομο με εξαιρετική αντιληπτική ικανότητα διακρίνει περισσότερα πράγματα• πράγματα που γι’ άλλους σχηματίζουν απλώς μια θολή εικόνα. Για παράδειγμα, ενώ κάποιος χασμουριέται, εγώ –δεδομένου ότι βρίσκομαι σε άριστη σωματική και ψυχική κατάσταση– μπορώ να φάω ένα τριπλό γεύμα. Στην προκειμένη περίπτωση, ο δολοφόνος μου πιθανώς να ορκίζεται πως με ξέκανε σε μισό λεπτό• κι όμως, χάρη στην οξυδέρκειά μου μπόρεσα να ζήσω μια νέα αλληλουχία σπουδαίων γεγονότων.

Βρισκόμαστε στη στιγμή όπου ο δολοφόνος έχει καταφέρει επιτέλους να τραβήξει τ’ όπλο του. Δεν υπάρχει λόγος βιασύνης, όμως θέλω να διαχειριστώ σωστά τον χρόνο που μου απομένει. Τι να κάνω; Να ξεράσω στο πάτωμα; Να φωνάξω βοήθεια; Να του πετάξω στο κεφάλι ό,τι βρω μπροστά μου; Ο πυροβολισμός δεν αφήνει στο θύμα περιθώρια επιλογής.

Έτσι, ενώ ο δολοφόνος τράβηξε προσεκτικά τ’ όπλο του, εγώ τηλεφώνησα στον γιατρό μου: εκείνος άρχισε να γκρινιάζει για τη ζάντα του αυτοκινήτου του που έσπασε (η ζάντα συνδέεται άμεσα με τη διαφορική ταχύτητα) και πόσο βασανίστηκε για να βρει καινούργια. Κάποια στιγμή αναγκάστηκα να τον διακόψω.

«Γιατρέ, δεν έχω χρόνο. Είναι έτοιμος να με πυροβολήσει. Καμιά ιδέα;»

«Εξαρτάται. Θέλετε να πεθάνετε ή όχι;»

«Θα προτιμούσα όχι».

«Ε, τότε αποφύγετε τη σφαίρα», ήταν η συμβουλή του διορατικού γιατρού μου.

«Έτσι απλό είναι, νομίζετε», του γύρισα. «Σ’ έναν μήνα μπορεί να έχω πάθει αποπληξία και να καταντήσω “φυτό”. Το ερώτημα είναι: “Πρέπει να γυρίσω την πλάτη μου σε έναν γρήγορο κι ανώδυνο θάνατο;” Μα για να αποφασίσω με σιγουριά, πρέπει να ξέρω σε τι κατάσταση βρίσκεται η υγεία μου».

Ο γιατρός έδειξε κατανόηση. Κατηγοριοποίησε τις διάφορες οργανικές παθήσεις μου, κι ύστερα από βαθιά περίσκεψη, μου είπε: «Σαν άνθρωπος προς συνάνθρωπο, σας συνιστώ να ζήσετε. Σαν γιατρός σας, όμως, θα σας πρότεινα να μην αδιαφορήσετε μπροστά σε μια τέτοια ευκαιρία».

«Σας ευχαριστώ πολύ».

«Ούτε λόγος».

Κι ενώ ήμουν ακόμη στο ακουστικό, ο δολοφόνος μου σημάδεψε κι έπειτα, αργά –πολύ αργά–, τράβηξε τη σκανδάλη. Η σφαίρα διέσχισε το δωμάτιο νωθρά, σχεδόν κοιμισμένα, όπως πετάει μια μύγα το φθινόπωρο. Περίμενα, κι ύστερα ελίχτηκα για να την αποφύγω.

«Πόσες σφαίρες σού έμειναν;» ρώτησα.

«Σταμάτα να χοροπηδάς», είπε ο δολοφόνος μου, «γιατί έχω μόνο τρεις σφαίρες στη θαλάμη».

«Σύντομα, θα έχεις δύο», απάντησα. «Άρα έχω πολύ χρόνο ακόμη».

«Άσχημο μπελά βρήκα μ’ εσένα», διαμαρτυρήθηκε ο δολοφόνος μου.

Έτσι, έκανα μερικά ακόμη τηλεφωνήματα. Πήρα τους αγαπημένους μου και κάποιους γνωστούς• ύστερα, τηλεφώνησα σε έναν φίλο συγγραφέα που σκεφτόταν να αγοράσει ένα οικόπεδο με τις πενιχρές οικονομίες του. Του περιέγραψα την κατάστασή μου. Του εξήγησα πως η αξία της γης δεν μένει ποτέ σταθερή. Είναι απολύτως βέβαιο πως οι τιμές των οικοπέδων θα πέσουν. Μ’ ευχαρίστησε για τη συμβουλή μου και την ευγενική μου διάθεση να τον σκεφτώ σε μια τόσο δύσκολη στιγμή. Τον αποχαιρέτησα με τη σειρά μου και τότε με πλησίασε η δεύτερη σφαίρα.

Την απέκρουσα με τους «Μανδαρίνους» της Σιμόν ντε Μπωβουάρ. Η σφαίρα εξοστρακίστηκε στο πάτωμα και έπεσε κάτω από τη βιβλιοθήκη. Κοίταξα ένα γύρω. Μια στοίβα αναπάντητα γράμματα με περίμεναν στο γραφείο μου. Κι έπιασα δουλειά.

Τα γράμματα ήταν σύντομα, πλην όμως ευγενικά. Παραιτήθηκα από τη σκέψη να πουλήσω το διαμέρισμά μου για να πάρω ένα άλλο στο 12ο διαμέρισμα κι έδωσα τη συμβουλή μου σε μια νεαρή που ήταν ερωτευμένη με δύο άντρες συγχρόνως. Ακύρωσα ένα δείπνο, μια δημόσια ανάγνωση και μια «πρόσκληση» να γίνω νονός. Όλα κυλούσαν ομαλά, χωρίς εμπόδια. Μα καθώς λιγόστευε ο χρόνος μου –βλέπετε, η τρίτη σφαίρα ερχόταν ίσια καταπάνω μου–, έπιασα το τελευταίο γράμμα, το οποίο εδώ και μήνες ανέβαλα πεισματικά να απαντήσω: το Συνδικάτο για τα Δικαιώματα των Ζώων από το τοπικό σφαγείο ζητούσε τη γνώμη μου.

«Παρακαλούμε, δείξτε κατανόηση στα ευτελή μας προβλήματα. Γνωρίζουμε τον φόρτο εργασίας που έχετε», ξεκίναγε το γράμμα, «όμως εδώ στο σφαγείο, ζούμε ως τον αστράγαλο στο αίμα, με το θανατικό να κροταλίζει στ’ αυτιά μας, τα ζώα να ψοφάνε, ενώ εμείς… εμείς απλώς θέλουμε να συνεχίσουμε το ευγενικό μας έργο για την προστασία των ζώων. Τι μας συμβουλεύετε να κάνουμε;»

Δεν έχω χρόνο ν’ απαντήσω• η σφαίρα κινείται σαν χρυσόμυγα και βρίσκεται σε απόσταση χεριού από το στήθος μου. Κι όμως, η ερώτηση που έθεσαν δεν είναι καθόλου ευτελής όπως οι ίδιοι νομίζουν. Περιέχει μια οικουμενική διάσταση• ίσως αυτή η ερώτηση να είναι η πιο σημαντική στον κόσμο. Κρίμα που ακόμα και τώρα, την ύστατη στιγμή, δεν έχω μια ξεκάθαρη απάντηση. Θα δω τι θα κάνω. Χάρη στην ευστροφία μου, διαθέτω λίγα δευτερόλεπτα ακόμη. Μπορεί να βρω μέχρι και δέκα λύσεις.

Ή πέντε.

Ή τρεις.

Ή δύο.

Ή μία.

Συγγνώμη. Πολύ αργά. Θα πρέπει να ρωτήσετε κάποιον άλλον.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ

Από τα (δε)κατα, τχ. 27